Nieuw onderzoek bevestigt dat ernstige droogtes van meerdere decennia een sleutelrol hebben gespeeld in de langzame ineenstorting van de Indusvallei-beschaving, een van de vroegste stedelijke samenlevingen ter wereld. De studie, gepubliceerd in Communications Earth & Environment, benadrukt de kwetsbaarheid van complexe samenlevingen voor langdurige milieustress, met name waterschaarste.
De opkomst en ondergang van een rivierbeschaving
De beschaving in de Indusvallei bloeide van ongeveer 5.000 tot 3.500 jaar geleden in het hedendaagse Pakistan en Noordwest-India, gecentreerd rond de rivier de Indus en haar zijrivieren. Op zijn hoogtepunt (4.500–3.900 jaar geleden) beschikte het over geavanceerde stadsplanning, ingewikkeld waterbeheer en een uniek schrijfsysteem. Ongeveer 3900 jaar geleden begon deze beschaving echter aan een lange achteruitgang die uiteindelijk tot haar ineenstorting leidde. Over de oorzaken wordt al tientallen jaren gedebatteerd.
Klimaatsimulaties onthullen de waarheid
Onderzoekers gebruikten klimaatmodellen in combinatie met paleoklimaatgegevens (stalactieten, gegevens over meren) om de omstandigheden in de Indusvallei tussen 5.000 en 3.000 jaar geleden te reconstrueren. Ze vonden bewijs van een lichte temperatuurstijging (0,5°C) en een afname van de regenval (10-20%) gedurende de periode. Nog belangrijker was dat ze tussen 4.450 en 3.400 jaar geleden vier langdurige droogtes, die elk meer dan 85 jaar duurden, identificeerden. Deze droogtes troffen tussen 65% en 91% van de regio.
Hoe droogtes de samenleving opnieuw vormgaven
Vroege nederzettingen (5.000–4.500 jaar geleden) concentreerden zich in nattere gebieden. Maar toen de droogtes na 4500 jaar geleden toenamen, verschoven de populaties dichter naar de Indusrivier zelf, waarschijnlijk als reactie op de afnemende regenval. De ernstigste droogte, die 113 jaar duurde tussen 3.531 en 3.418 jaar geleden, viel samen met archeologisch bewijs van wijdverbreide verlatenheid van stedelijke centra.
“De beschaving in de Indusvallei stortte waarschijnlijk niet plotseling in, maar ging eerder langzaam achteruit, waarbij langdurige droogtes een belangrijke factor waren.”
De lange termijn: omgevingsstress en maatschappelijke veerkracht
De studie suggereert dat de beschaving niet ten onder ging aan een enkele catastrofale gebeurtenis, maar bezweek onder aanhoudende druk op het milieu. Dit onderzoek onderstreept een cruciale les voor moderne samenlevingen: zelfs geavanceerde beschavingen zijn niet immuun voor de gevolgen van langdurige klimaatverandering, vooral als deze essentiële hulpbronnen zoals water aantast. Het begrijpen van deze eeuwenoude kwetsbaarheden kan ons helpen ons beter voor te bereiden op de uitdagingen van een veranderend klimaat vandaag de dag.
H. Solanki et al. 2025. Rivierdroogte forceert de metamorfose van Harappan. Gemeenschappelijke aarde omgeving 6, 926; doi: 10.1038/s43247-025-02901-1
